Orta Çağ'da Avrupa
Feodalizm
Orta Çağ Avrupası'nın siyasal, sosyal ve ekonomik
yapılanmasında "Kavimler Göçü" nün büyük rolü oldu.
Kavimler Göçü'nün Avrupa'da yarattığı siyasal boşluk ve
çatışma ortamı, feodal sistemin oluşmasında, sınıf eşitsizliğinin iyice
belirginleşmesinde ve kapalı tarım ekonomisinin yaygınlaşmasında etkili oldu.
Kavimler göçü ile birlikte yıkılan Roma İmparatorluğu'nun
yerini irili ufaklı birden fazla kırallık aldı.
Feodal yönetim biçiminde, himaya edene "süzeren",
himaye edilene de "vasal" denirdi. Süzeren ile vasal arasındaki
sözleşmeye de fief adı verilir.
Feodal sistemde toplum dört sınıfa ayrılır:
Senyörler, Rahipler, Burjuvalar ve Köylüler.
Kilise ve Papalık
Hz. İsa'nın ölümünden sonra, havariler bugünkü Hristiyan
cemaatinin ve klisesinin temelini oluşturdular.
II. yüzyılda, kilise kurumları ortaya çıktı.
III. yüzyılda kiliselerin başında, piskoposlar, IV. yüzyılda
ise başpiskoposlar vardı.
V. yüzyılda, beş önemli merkezi metropol oluştu.
Katolikler : Başındaki kişiye Pap denir. Dinsel merkezi Roma'dır.
Ortodokslar : Başındaki kişiye Patrik denir. Merkezi İstanbul'dur.
Engizisyon Mahkemeleri : Kilisenin başkanlığında toplanır,
genellikle kilisenin öğretilerine karşı çıkanlara ölüm cezası verirdi.
Afaroz : Kişiyi dinden çıkarma cezasıdır. Aforoz edilen kişi ile
toplum bütün ilişkilerini keserdi. Kral bile aforoz edilebilirdi.
Enterdi : Belli bir bölgede kilisenin bir süre nikah, vaftiz, ölü
gömme gibi dini törenleri durdurmasıdır.
Endülüjans : Günahlardan kurtulmak amacıyla kiliseden satın
alınan belgedir. Kpssrehber.com
Haçlı Seferleri
Haçlı Seferleri'nin Nedenleri
Dinsel Nedenler :
Hristiyan Avrupa'nın, Hristiyanlık'ın kurucusu ve peygamberi
Hz. İsa'nın doğduğu bölge olan Kudüs ve çevresini Müslümanlardan geri almak
istemesi.
Papa'nın seferler sonucunda otoritesini artıracağını
düşünmesi.
Cluny Tarikatının çalışmaları.
Ekonomik ve Sosyal Nedenler :
Feodalitenin etkisiyle halkın yoksul düşmesi İpek ve Baharat
Yolu'nun Müslümanların eline geçmesi.
Hristiyanların Doğu'nun zenginliklerini ele geçirmek
istemesi.
Haçlı Seferleri
I. Haçlı Seferi (1096-1099)
Papa II. Urbanus'un çağrısı ile başladı. I. Kılıç Arslan
tarafından öncüleri Anadolu'da yok edildi. Asıl grup Antakya'yı aldıktan sonra,
Kudüs'ü Fatimiler'den aldı. I. Haçlı Seferi sonunda Urfa, Antakya ve Kudüs'ü
içine alan bir Latin Krallığı kuruldu.
II. Haçlı Seferi (1147-1149)
Musul atabeyi İmadedin Zengi'nin 1144 yılında Urfa'yı geri
alması üzerine başladı. Sefere Alman Kralı III. Konrad ile Fransa kralı VII.
Louis katıldı. Haçlılar Şam yakınlarına kadar geldiler; fakat burada bozguna
uğrayarak geri döndüler.
III. Haçlı Seferi (1189-1192)
1187 yılında Selahaddin Eyyubi'nin, Kudüs'ü geri alması
üzerine başladı. Sefere İngiltere kralı Arslan Yürekli Richard, Alman Kralı Friedrich
Barbarossa ve Fransız Kralı II. Philippe Auguste katıldı. Barbarossa Silifke
Çayı'nı geçerken boğularak öldü, Arslan Yürekli Richard ve Philippe Auguste ise
Selahattin Eyyubi tarafından bozguna uğratıldı.
IV. Haçlı Seferi (1202-1204)
Papa III. Innocentus'un çağrısı üzerine yeniden toplanan
Haçlı ordusu, Venediklilerin de yardımıyla denizden yola çıktı. Haçlılar
1203'te İstanbul'a geldiler. şehre girerek katliam yaptılar. İstanbul'dan kaçan
Rumlar, 1204'te İznik Rum Devleti ve Trabzon Rum Devleti'ni kurdular.
Haçlı Seferleri'nin Sonuçları
Dinsel Sonuçları :
Kilise ve papalığa güven sarsıldı. Skolastik düşünce
zayıfladı.
Doğudaki bilim ve kültürün zenginliğini gören Hristiyanlar,
din adamlarının yalan söylediğini anladılar.
Ekonomik Sonuçları :
Doğu Akdeniz limanları önem kazandı.
Burjuva sınıfının ekonomik gücü arttı.
Marsilya, Ceneviz ve Cenova limanlarının önem kazanması ile
ekonomik güç İtalyan denizcilerin eline geçti.
Siyasal Sonuçları :
Çok sayıda senyör ve şövalyenin ölmesi ile derebeylik sistemi
zayıfladı. Merkezi krallıklar güç kazanmaya başladı.
Türklerin batı yönünde ilerlemesi durdu.
Teknik Sonuçları :
Kağıt, barut, pusula gibi buluşlar Avrupa'ya taşındı.
Magna Karta
İngiltere Kralı Yurtsuz John, Fransa Kralı II. Philip'e
karşı giriştiği mücadelede başarısız olmuştu.
John bu başarısızlığını gidermek için, vergileri artırmış,
ayrıca İngiliz soylularına ait bir takım ayrıcalıkları kaldırmaya kalkışmıştı.
Soyluların ayaklanması üzerine iç isyandan korkan Kral John,
soylulara bir takım imtiyazlar vermek zorunda kalmıştı.
1215'te ilan edilen fermanda :
1. Kral halkın onayı olmadan vergi toplamayacak.
2. Mahkemeler halka açık yapılacak.
3. Haksız yere kimse tutuklanmayacak ve sürgün edilemeyecek.
4. Askere alınmalar düzene konulacak
5. Soylulardan oluşan bir kurul kralın Magna Carta'ya uygun
davranıp davranmadığını kontrol edecek.
UYARI : Magna Carta ile Osmanlı Devletinin son
dönemi arasında benzerlikler vardır.
Magna Carta ile Kralın yetkileri ilk defa sınırlandırılmış.
Asiller sınıfının ayrıcalığı kabul edilmiştir.
Sened-i İttifak (1808) II. Mahmut döneminde Alemdar Mustafa
Paşa'nın çalışmalarıyla ayanlarla imzalanmıştır. Bu belge ile ayanların varlığı
kabul edilmiştir. Bu belge ilk defa Osmanlı padişahının yetkilerini
sınırlamıştır.
Magna Carta ile Kral Vasalların üstünlüklerini kabul
etmiştir. Adalet ve eşitlik kavramları getirilmiştir.
Tanzimat Fermanı (1839) Abdulmecit döneminde Mustafa Reşit
Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda okunmuştur. Osmanlı padişahı kanunun
üstünlüğünü kabul etmiştir.
Magna Carta ile Kralın yetkileri resmen sınırlanmıştır.
İngiltere'de parlamenter sisteme geçilmiştir.
Kanun-u Esasi (1876) II. Abdulhamit döneminde Mithat
Paşa'nın çalışmaları ile hazırlanmıştır. Osmanlı'da ayan ve mebusan meclisleri
kurulmuştur. Osmanlı Devleti'nde parlamenter sisteme geçilmiştir.
Yüzyıl Savaşları (1337-1453)
İngiltere kralı III. Edward, annesi Isebella'nın ölümü
üzerine, Fransa tahtında hak iddia ederek Fransız topraklarına saldırdı.
Fransızlar, 1337 yılında İngitere'ye saldırdı ve İngilizleri
geri püskürttü.
1414 yılında tahta geçen İngiltere kralı V. Henry tekrar
Fransa topraklarına saldırdı ve Paris'e kadar ilerledi.
Bu savaşlarda, İngiltere tarihte ilk defa savaş topu
kullandı.
Yeni Çağ'da
Avrupa
Bilim ve Teknolojide Gelişmeler
Barutun Ateşli Silahlarda Kullanılması :
Barut ilk defa Çinliler tarafından kullanıldı. Avrupalılar
Haçlı Seferleri sırasında barutla tanıştı. İngilizler Yüzyıl Savaşları'nda ilk
kez barutu toplarda kullandı. Savaş topunun kullanımının artması ile feodal
yönetimler yıkıldı.
Pusulanın Bulunması :
Pusula ilk defa Çinliler tarafından kullanılmaya başlandı.
Pusulanın gemicilik alanında kullanılmaya başlanması ile açık denizlerde
seyahat kolaylaştı.
Kağıt ve Matbaa :
Matbaa ilk defa Çinliler tarafından kullanıldı. Uygur
Türkleri matbaayı geliştirerel hareketli harfleri icat etti. Avrupa'da
hareketli matbaa ilk defa Johann Gutenberg tarafından icat edildi.
Merkezi Devletlerin Ortaya Çıkışı
Fransa :
Orta Çağ boyunca derebeylik rejiminin etkisinde kaldı.
Yüzyıl Savaşları'nda (1337-1453) Fransız soyluları İngilizler'le yaptıkları
mücadelede zayıf düştüler. Kral IX. Louis derebeylerin üzerine yürüyerek
merkezi krallığı güçlendirdi.
İngiltere :
Yüzyıl Savaşları'nın hemen ardından Çifte Gül Savaşı
yaşandı. Bu savaşlarda İngiliz soyluları güçlerini kaybettiğinden, krallık,
merkezi yapısını güçlendirdi.
İspanya :
1450'li yıllarda İspanya Aragon, Savar, Kastilya ve Portekiz
gibi krallıklara bölünmüştü. Güney'de Beni Ahmer Devleti hüküm sürmekteydi.
1474'te Aragon kralı, Ferdinand ve Kastilay kraliçesi,
İsabella'nın evliliği ile siyasi birlik sağlandı.
İtalya :
Orta Çağ'da derebeylik rejiminin uygulanmadığı tek ülkedir. İtalya;
Papalık, Venedik, Ceneviz ve Floransa gibi şehir devletlerinden meydana
gelmekteydi. Venedik ve Ceneviz, deniz gücü sayesinde Akdeniz'de egemen
durumdaydı.
Coğrafi Keşifler
Coğrafi Keşiflerin Nedenleri
Avrupa Devletleri'nin, İstanbul'un fethi ile Türklerin eline
geçen, İpek ve Baharat yollarını Müslümanların elinden kurtarma düşüncesi.
Avrupalıların, XV. yüzyılda gelişen ticaret ve sanayi
sonucunda yeni pazar ve hammadde araması.
Pusulanın daha yaygın kullanılmaya başlaması.
Gemi yapım tekniğinin gelişmesi.
Hurafelere inanan korkak denizcilerin yerini, cesur
denizcilerin alması.
Hristiyanlığı yayma amacı.
Coğrafi Keşifler
Bartelemeo Diaz
1486'da çıktığı seferde fırtınaya yakalanarak, Güney'e
sürüklendi ve Natal'a ulaştı. Dönüşte Afrika'nın Güney Burnu'nu geçerek buraya
Fırtınalar Burnu ismini verdi.
Kristofer Kolomb
1492'de ispanya kralı Ferdinand ve eşi İsabella'nın desteği
ile Atlas Okyanusu'na açıldı. Amacı, Hindistan'a ulaşmaktı. fakat yanlışlık
sonucu Bahama Adaları'na ulaştı. Buranın yeni bir kıta olduğunu bilmedi.
Vasko de Gama
1498'de Portekiz'den yola çıktı. 1486'da Bartelmi Diaz
tarafından keşfedilen Ümit Burnu'nu aşarak Hint Okyanusu'na ulaştı. 1498'de
Hindistan'ın Kalküta limanına vardı.
Jan & Sebastiyan Kabo
1497'de İngiltere'den sefere çıktılar. Kuzey Amerika'yı
dolaşarak Kanada'yı keşfettiler.
Amerigo Vespucci
Kristof Kolomb'un ölümünden bir yıl sonra, 1507'de sefere
çıktı. Kolomb'un izinden giderek, onun keşfettiği kıtanın Hindistan olmayıp,
yeni bir kıta olduğunu öğrendi. yeni kıtaya bu denizcinin adı verildi ve kıtaya
Amerika dendi.
Magellan ve Del Kano
1519'da Alman Kralı Şarlken'in de desteğiyle sefere başladı.
İspanya'dan yola çıkıp hep ters yönde ilerleyerek tekrar İspanya'ya geri
dönmeyi planladı. Güney Amerika kıyılarını dolaşarak Magellan Boğazı'nı buldu.
Büyük Okyanus'a açılarak Phillippine Adaları'na ulaştı. Ada yerlileri ile
yaptığı bir savaşta öldürüldü. Del Kano, Ümit Burnu'nu dolaşarak 1522'de
İspanya'ya döndü.
Meksika ve Peru'nun Keşfi
1519'da Kortez (Cortes) adlı bir İspanyol denizci
önderliğinde Meksika'nın fethien başlandı. Aztek Uygarlığı yok edildi. 1532'de
Almagro ve Pizarro Peru'ya çıkarak İnka uygarlığına son verdi.
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları
Yeni topraklar, yeni ülkeler yeni uygarlıkların yanı sıra,
tütün, kakao, vanilya, şekerkamışı, patates gibi yeni bitkilerle tanışıldı.
Ümit Burnu yolunun bulunması ile Baharat Yolu eski önemini
yitirdi.
Akdeniz limanları önemini kaybetti.
Atlas Okyanusu kıyısındaki Lizbon, Londra, Rotterdam ve
Amsterdam gibi limanlar önem kazandı.
Keşfedilen ülkelerdeki değerli madenler ve hammaddeler
Avrupa'ya getirildi.
Toprak zenginlik kaynağı olmaktan çıkarak ticaret ön plana
geçti.
Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı daha da zenginleşerek
toprak zengini soylular ekonomik güçlerini yitirdi.
Keşfedilen yerlere Avrupa'dan göçler başladı.
Hristiyanlık yayıldı.
Baharat Yolu'nun önemini yitirmesi üzerine İslam dünyası
yoksullaştı.
Rönesans Hareketi
Rönesans'ın Nedenleri
Orta Çağ'ın sonlarından itibaren kültür ve sanatdaki
ilerlemelerin XV. ve XVI. yüzyılda olgunlaşması.
Yeni Çağ'ın başlarında bulunan matbaa sayesinde yeni buluş
ve düşüncelerin tüm Avrupa'ya yayılması.
Coğrafi Keşifler ile birlikte dünyayı tanıyan Avrupa'da
sanattan ve edebiyattan büyük zevk alan bir sınıfın doğması.
Bu dönemde birçok dahi insanın yetişmesi.
Rönesans
Rönesans, coğrafi konumu itibariyle Doğu ve Batı
uygarlıklarına yakın ve İslam kültüründen etkilenmeye elverişli olan İtalya'da
doğdu.
Rönesans'ın İtalya'da Doğması'nın Sebepleri :
Coğrafi Keşifler sonucunda İtalyan şehirlerinin
zenginleşmesi ile İtalyan ekonomisinin ilerlemesi.
İtalya'nın Orta Çağ'dan itibaren siyasi birlikten yoksun
bağımsız şehir devletlerinden oluşması ile özgür düşünce ortamının bulunması.
İtalya'nın eski Roma Uygarlığı'nın kültürel mirasçısı
olması.
İstanbul'un fethi ile İstanbul'da bulunan bilim adamlarının
İtalya'ya kaçması.
İtalya'da Yetişen Rönesans Öncüleri :
Resimde Giotto, Rafaello ve Leonardo da Vinci; heykelde
Donatello, Giberti ve Michelangelo mimarlıkta Brunellesci, Bramente ve
Michelangelo.
Rönesans'ın Sonuçları
İtalya'da başlayan Rönesans hızla bütün Avrupa'ya yayıldı.
Fransa'da; Villar, Ronsard, Rable ve Montaigne; Almanya'da
Erasmus ve Dürer; İngiltere'de Sheakspear gibi ünlü sanatçılar yetişti.
Skolastik düşünce yerini pozitif düşünceye bıraktı.
Bilimdeki gelişmeler teknik gelişmelere ortam hazırladı, bu
durum Sanayi Devrimi'nin nedenlerinden birini oluşturdu. Bilimin ön planda
olduğu hür düşünce yayılmaya başladı.
Skolastik düşünce ortadan kalkarken kiliseye olan güven de
azaldı. Bu durum Reform'un başlamasında etkili oldu.
Edebiyat ve sanattan zevk alan üstün bir tabaka ile
bunlardan zevk almayan yoksul halk kitlesi gibi iki sınıf ortaya çıktı.
Reform Hareketleri
Almanya'da Reform
Hristiyanlık, XVI. yüzyıla kadar Avrupa'da Katoliklik ve
Ortodoksluk olmak üzere iki mezhebe ayrılmıştı. Orta Çağ'dan itibaren Katolik
Kilisesi giderek bozuldu.
Haçlı Seferleri, Coğrafi Keşifler ve Rönesans ile birlikte
kilise ve papaya güven sarsıldı.
Hümanizm sayesinde, Hritiyanlığın kaynağı olan İncil'in
özüne dönüş başladı.
Matbaanın kullanılmaya başlanmasıyla iletişim kolaylaştı,
İncil tabu olmaktan çıkarak başta Almanca olmak üzere çeşitli dillere çevrildi.
İncil diğer dillere çevrildikçe İncil'de yazan bazı şeylerin kilisenin
söylediklerine uymadığı anlaşıldı.
1517'de Martin Luther, Wittenberg kilisesi duvarına astığı
95 maddelik bir bildiri ile Endülüjans satışına itiraz etti.
Papa X. Leon, 1520 yılında Luther'i afaroz etti. Luther'in
düşünceleri kısa zamanda yayılarak Protestan Mezhebi adını aldı.
Ogsburg Antlaşması ile de Almanya'da Lutherianizm serbestlik
kazandı.
Avrupa'da Reform
Fransa : John Calvin önderliğinde başlayan reform hareketi,
Calvinizm olarak adlandırıldı. Calvinizm, 1598'de ilan edilen Nant Fermanı ile
Fransa'da serbest bırakıldı.
İngiltere : Reform kral VIII. Henry tarafından başaltıldı. VIII. Henry,
Katolik Kilisesi'nden ayrılarak Anglikanizm Mezhebi ve Anglikan Kilisesi'ni
kurdu.
İskoçya : Calvinizm'in temel prensipleri benimsendi. Calvinizim
İskoçya'da Presbiteryanizm adını aldı. isveç, Norveç ve Danimarka'da da
Protestan mezhebi kabul edildi.
Reform'un Sonuçları
Avrupa'da mezhep birliği bozuldu.
Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yanı sıra Protestanlık
(Lutherianizm), Fransa'da Calvinizm, İngiltere'de Anglikanizm ve Kuzey
Avrupa'da Presbiteryanizm mezhepleri ortaya çıktı.
Reform hareketi sadece Katolik Kilisesi'ni kapsadı, Ortodoks
Kilisesi bu hareketten etkilenmedi.
Papalar eski nüfuzlarını kaybetti.
Katolik Kilisesi varlığını sürdürebilmek için ıslahatlara
başvurdu.
Eğitim kilise kontrolünden çıkartılarak laik bir eğitime
geçildi.
Katolik Kilisesi'nden ayrılan ülkelerde kilisenin mallarına
el konuldu.
Reform Avrupa'da dini bölünmelerin yanı sıra birtakım siyasi
bölünmelere de neden oldu. Bu durum Avrupa'da Osmanlı'ya karşı Hristiyan
birliğini sağlamaya çalışan Şarlken'in aleyhindeydi.
Yakın Çağ'da
Avrupa
Yakın Çağ'da Avrupa Devletleri
İngiltere
1215'te Magna Carta imzalandı.
1265'te parlamenter sisteme geçildi.
Yüzyıl Savaşları'nda Fransa'ya yenildi ve karada üstünlüğünü
kaybetti.
Çifte Gül Savaşları'ndan sonra kuvvetli bir deniz devleti
haline geldi.
XVII. yüzyılda Kral Charles döneminde parlamento dağıtıldı
ve halk Cromwel önderliğinde ayaklandı. Kral öldürüldü.
Cromwel Cumhuriyet ilan ettiğini bildirdi.
Fakat bir süre sonra parlamentoyu dağıttı.
Kral, III. William döneminde "İnsan Hakları
Beyannamesi" yayınlanarak demokratik krallık kuruldu.
Almanya
XIX. yüzyıl sonlarına kadar siyasi birliğini tamamlayamadı.
Reform döneminde, Protestan prenslerle Kral II. Ferdinand
arasında Otuz Yıl Savaşları çıktı.
Viyana Kongresi'nde Germen Konfederasyonu kurulmasına ve
komisyon başkanlığına Avusturya'nın getirilmesine karar verildi.
Konfederasyon dışında bırakılan Prusya Avusturya ile savaşa
girdi.
Prusya başbakanı Bismarck 1871'deki Sedan Savaşı'nda
Fransa'yı yendi.
Almanya Prusya öncülüğünde Kral III. Wilhelm başbakanlığında
siyasi birliğini sağladı.
Fransa
Yüzyıl Savaşları'nda İngiltere'yi yendi; fakat Reform
döneminde mezhep çatışmaları yaşandı.
Kral IV. Henry döneminde Fransa koyu bir mutlakiyetle
yönetilmeye başlandı.
İspanya
XV. yüzyılın sonlarına doğru Coğrafi Keşifler'e başladı.
XVI. yüzyılda önemli bir sömürge devleti oldu.
XVII. yüzyılda İngiltere ve Fransa'ya birtakım sömürgelerini
kaptırdı.
Hollanda da İspanya'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.
İtalya
Haçlı Seferleri'nden sonra Akdeniz'de ticari üstünlüğü ele
geçirdi.
Venedik ve Ceneviz gibi denizci devletler Yeni Çağ'da ticari
üstünlüğünü kaybetti.
1815'te toplanan Viyana Kongresi'nde İtalya yedi hükümete
ayrıldı.
Rusya
Lehistan, XVIII. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti ile Avusturya
ve Rusya arasında tampon devlet durumunda kalmıştı.
XVII. yüzyıldan itibaren Rusya'nın Lehistan iç işleine
müdahale etmesi üzerine karışıklıklar çıktı.
XVII. yüzyılda Çar Petro döneminde yapılan ıslahatlarla
kendisini geliştirdi.
İsveç, Osmanlı Devleti ve Lehistan ile savaştı.
ABD'nin kuruluşu
Kristofer KOlomb'un (1492) keşfinden sonra İngilizler
bölgede sömürge oluşturmuştu.
XVIII. yüzyılın ortalarından itibaren İngilizler kıyılardan
içe doğru ilerledi.
Buralara Avrupa'dan gelen göçmenler yerleştirildi. İngiltere
parlamentosu Yedi Yıl Savaşları'nda bozulan ekonomisini toparlayabilmek
amacıyla kolonilerden aldığı vergiyi artırdı.
Koloniler, İngiliz parlamentosunda temsil hakları olmadan
vergi ödemeyeceklerini bildirdi.
İngiliz mallarını protesto eden koloni halkı, Boston
limanına gelen İngiliz gemilerindeki çayları denize boşalttı. Limanlar
İngiltere tarafından ablukaya alındı.
Koloni halkının buna karşı çıkması üzerine ayaklanma
başladı.
I. Philedalphia Kongresi (1774) : Koloni meclislerinin onayı olmadan
vergi alınmaması ve ticareti engelleyici yasaların kaldırılması kararı alındı.
II. Philedalphia Kongresi (1776) : Koloniler İngiltere'ye karşı
bağımsızlıklarını ilan etti.
Versailles Antlaşması (1783) ile İngiltere ABD'nin
bağımsızlığını kabul etti.
Sanayi Devrimi
Sanayi Devriminin Nedenleri
XVI. yüzyılda Avrupa'da Rönesans ile başlayan bilimsel
gelişmeler peşinden teknik gelişmeleri getirdi.
Bilim ve teknik araştırmalara hükümetler önemli sermayeler
ayırdı.
Coğrafi Keşifler sonunda ticaretin gelişmesi, sömürge
imparatorluklarının kurulması ile Avrupa'da sermaye birikimi oluştu.
Sanayi Devrimi; 1690'dan itibaren kullanılmaya başlanan
buhar gücü sayesinde üretimin, ulaşımın ve tekniğin gelişmesi sonucu dünyada
yaşanan değişime verilen addır.
Sanayi Devrimi'nin ilk aşamasında temel hammadde kaynağı taş
kömürüydü.
1878'de içten patlamalı motorların icadıyla birlikte petrol
ön plana çıkmıştı.
Sanayi Devrimi, XVIII. yüzyılda İngiltere'de ilk defa dokuma
alanında görüldü.
Sanayi Devriminin Sonuçları
Üretimin bol ve ucuza mal edilmesi üzerie, hammadde ve pazar
ihtiyacı daha da arttı. Bu durum sömürgecilik yarışını hızlandırdı.
Kol gücünün yerini makinanın almasıyla, küçük işyerleri ve
atölyeler, yerlerini fabrikalara bıraktı. Fabrikaların ihtiyacını karşılamak
amacıyla büyük sermayeli şirketler ve bankalar doğdu.
1869'da Süveyş Kanalı, 1914'te Panama Kanalı açıldı ve deniz
ulaşımının cazip hale gelmesi ile ticaret gelişti.
XVII. yüzyılda Avrupa'da görülen nüfus artışı, köyden büyük
kentlere göçü başlattı. Çarpık kentleşmeyi doğdu.
İşsiz insanlar kentlerdeki sanayi sektöründe, düşük
ücretlerle burjuvazinin emrinde çalışmaya başladı. Ucuz el emeği, sosyal
güvencesi olmayan, ağır şartlarda çalışan fabrika işçisini ortaya çıkardı.
Sosyalizm, Komunizm, Liberalizm ve Kapitalizm gibi ekonomik
sistemler tanımlanmaya başlandı.
Sanayi Devrimi'ne Avrupa ile birlikte katılmayan Osmanlı
Devleti'nin ekonomisi çöktü.
Sömürgecilik
Sömürgeciliğin Gelişmesi
Sanayi Devrimi hammadde ve pazar ihtiyacını artırdı.
Coğrafi Keşifler ile birlikte denizaşırı ticaretin gelişmesi,
uzak hammadde kaynaklarının daha rahat kullanılmasını sağladı.
Avrupa devletleri, XVII. yüzyılda yeni sömürge alanları
bulmak için harekete geçti.
İngiltere; Hindistan Birmanya, Belücistan, Kıbrıs, Malta ve
Mısır'ı sömürgeleştirdi.
Fransa; sömürgelerinin bir kısmını İngiltere'ye kaptırdı.
Cezayir, Tunus ve Sudan bazı bölümleri ile Madagaskar Adası'na yerleşti.
Almanya; Afrika ve Pasifik'te sömürgeler elde etti.
Sömürgecilik Birinci Dünya Savaşı'nın önemli nedenlerinden
birini oluşturur.
İtalya; Kızıldeniz kıyısındaki Eritre ve Trablsugarp'ı aldı.
Rusya; sıcak denizlere açılabilmek amacıyla Boğazlar'a
yöneldi. Sibirya'dan Japon Denizi'ne kadar hammadde kaynaklarına sahip oldu.
Fransız İhtilali
Fransız İhtilali'nin Nedenleri
1756-1763'teki Yedi Yıl Savaşları'nda İngilizler ile savaşan
Fransızlar'ın İngiltere'deki meşrutiyet yönteminden etkilenmesi.
Amerika Bağımsızlık Savaşı'nı destekleyen Fransızlar'ın,
İnsan Hakları Bildirisi'nden etkilenmesi.
Fransa'da mutlaki krallığın uyguladığı baskı rejimi nedeniyle
özgürlük ve eşitlik ortamının olmaması.
Devlet yönetiminde soyluların geniş ayrıcalıklara sahip,
halkın ise kralın emirlerine körü körüne itaat eden durumunda olması.
Devlet çıkarlarına ters düşen fikirlere sahip kişilerin ağır
biçimde cezalandırılması.
Rönesans'ın etkisiyle ortaya çıkan "Aydınlanma
Çağı" nın, Fransız düşünürler tarafından benimsenmesi.
Fransa'nın XVIII. yüzyılda katıldığı savaşlar ve devletin
gereksiz harcamalarının ekonomiyi sarsması üzerine halkın ağır vergiler altında
ezilmesi.
Fransız İhtilali (1789)
1 Mayıs 1789'da Milli Meclis, kendi onayları olmadan halktan
vergi toplanmaması kararını aldı.
Kral buna karşı çıktı ve Meclisi kapatmak istedi. 14 Temmuz
1789'da Paris'te ayaklanan halk Bastille Hapishanesi'ni bastı ve siyasi tutukluları
serbest bıraktı.
4 Ağustos 1789'da bütün feodal haklar "Kurucu
Meclis"e dönüşen "Milli Meclis" tarafından kaldırıldı.
28 Ağustos 1789'da "İnsan ve Vatandaş Hakları
Bildirisi" ilan edildi.
Kurucu Meclis, Anayasa hazırlayarak demokratik krallığa
geçildiğini bildirdi.
Kral XVI. Louis, başa geçmek isteyince ihtilalciler
tarafından yakalanarak kraliçe Marie Antoinette ile birlikte idam edildi.
Fransa'da Robespier önderliğinde "terör dönemi"
başladı.
Kurucu Meclis, 1795'teki anayasa ile Direktuvar Hükümeti'ni
kurduğunu bildirdi.
1799'da Napolyon Bonaparte darbe ile başa geçti.
Napolyon, 1804'te Fransa'da imparatorluğu ilan etti.
Fransız İhtilali'nin Sonuçları
İhtilalin ardından yayımlanan "İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi" ile ulusçuluk, demokrasi, cumhuriyet, adalet, hukuk,
anayasacılık, özgürlük ve eşitlik gibi kavramlar hızla bütün dünyaya yayıldı.
Mutlak krallıklar, yerini anayasal yönetime dayanan meşruti
krallıklara bıraktı.
Çok uluslu imparatorlukların dağılmasıyla ulusal devletler
kurulmaya başlandı.
XVIII. yüzyılda Balkanlarda bulunan Osmanlı halkları
arasında ulusçuluk düşüncesi hızla yayıldı ve uzun vadede Osmanlı Devleti
parçalandı.
Fransız İhtilali ile ortaya çıkan düşünceler, Osmanlı
aydınları üzerinde oldukça etkili oldu. Bu durum, Tanzimat Dönemi'nin
başlamasında ve Kanun-i Esasi'nin hazırlanmasında önemli rol oynadı.
Viyana Kongresi (1815)
Avrupa'da 1805 - 1815 tarihleri arasında meydana gelen
Napolyon Savaşları sonunda Avrupa Devletleri bozulan sınırları ve siyasi
dengeyi yeniden düzenlemek amacıyla Viyana'da bir kongre düzenlediler.
Kongreyi Rusya, Avusturya, İngiltere ve Prusya yönetti.
Osmanlı Devleti katılmadı.
Kongre sonunda imzalanan antlaşma ile, Avrupa'nın yeni
haritası çizilirken ulus, dil ve din unsurları dikkate alınmadı.
Viyana Kongresi'ne katılan devletler milliyetçiliğe karşı
çıktıkları için, Avrupa'da barış ve huzur bozuldu.
1815 (Viyana Kongresi) ile 1827 (Navarin Olayı) arasında
geçen döneme Avrupa'da Restorasyon Dönemi denir.
Kongrenin hemen ardından, kongrede alınan kararları
uygulamak amacıyla Rusya, Avusturya, Prusya ve Fransa "Kutsal
İttifak"ı, Avusturya, İngiltere, Rusya ve Prusya "Dörtlü
İttifak"ı oluşturdu.
1830 İhtilalleri
Bu ihtilaller, 1830 yılında Fransa'da çıktı ve bütün
Avrupa'yı etkiledi.
İhtilalin çıkmasında, Avrupa'da bulunan Liberal kesimin
Viyana Kongresi kararlarına tepki göstermesi ve Fransa'da iş başına geçen X.
Şarl'ın mutlak rejimi getirmek için parlamentoyu dağıtması etkili oldu.
Ayaklanma sonunda, X. Şarl krallıktan vazgeçti, yerine
liberal fikirleri savunan Louis Fhillippe kral oldu.
1830 İhtilali sonunda Belçika Hollanda'dan, Norveç de
İsveç'ten ayrılarak bağımsızlıklarını ilan etti.
1848 İhtilalleri
1840'lı yıllarda Fransa'da Sosyalistler diye bilinen yeni
bri sınıf ortaya çıktı.
Bu oluşumu, Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya çıkaran işçi
sınıfı oluşturmaktaydı.
Öncüleri; Fransa'da Sen Simon ve Furiye, İngiltere'de
Owen'di.
Fransa'da, Louis Blan ve Almanya'da Karl Marks bu fikirlerin
kuruculuğunu yaptı.
Fransız Sosyalist Partisi'nin 1848'de Liberaller ve Katolik
Partisi ile birleşmesi ve Kral Louis Fhillippe'den memnun olmadıklarını
bildirmeleriyle Paris'te isyan patlak verdi.
1848 ihtilalleri önce Fransa'dan başladı, daha sonra bütün
Avrupa'ya yayıldı.
1848 ihtilalleri tüm Avrupa'da Cumhuriyet rejiminin
yayılmasına neden oldu.
0 yorum:
Yorum Gönder